Kürtaj kökeni Fransızca olan bir kelimedir. Kazıma ya da boşaltma anlamı taşır. Tıbbi literatürde en sık diş hekimliği, jinekoloji ve ortopedik operasyonlarda kullanılır. Halk arasında ise en yaygın kullanım şekli istenmeyen gebeliklerin sonlandırılması içindir.
Jinekologlar kürtajı Dilatasyon ve Küretaj (D&C) olarak ifade eder. Dilatasyon rahim ağzının genişletilmesi, küretaj ise rahim içi kavitenin gebelik materyalinden temizlenmesi anlamı taşır.
Kürtaj genellikle hiçbir anestezi maddesi kullanmadan tek başına yapılmaz. Narkozsuz kürtaj terimi lokal anestezi altında yapılan kürtaj operasyonu için kullanılır. Lokal anestezide işlemin rahat yapılabilmesi için rahim ağzı birkaç yerden iğne ile uyuşturulur.
Daha sonra rahim ağzını genişletmek için dilatör denen metal ya da plastik aletler kullanılır. Son aşamada ise kanül denen içi boş pipet benzeri aletlerle uterus boşluğu negatif basınç altında temizlenir. İstenmeyen gebelik materyali pıhtı tarzındaki parçalar şeklinde enjektöre alınır.
Kürtaj sırasında ağrı olmaması için lokal veya sadasyon anestezileri kullanılır. Bu iki anestezi şekli birlikte de yapılabilir. Lokal anestezi ile kürtaj olurken adet sancısı tarzında alt batın ve kasık ağrısı olabilir. Bu ağrılar dayanılmaz ağrılar değildir. Kişinin eğer ağrı eşiği düşük ise zaten sedasyon dediğimiz bir uyutarak anestezi yöntemi tercih edilecektir.
Kürtaj sırasında cerrahi kesi ya da dikiş kullanılmaz. Gebelik materyali vakum adını verdiğimiz bir yöntemle özel enjektörlere alınır. Vakum yöntemi sayesinde kürtaj günümüzde ağrısız, güvenli ve etkin bir şekilde yapılabilmektedir. Ultrason kontrolünde, sedasyon anestezisi altında yapılan vakumlu kürtaj, riskleri oldukça düşük, güvenli bir gebelik sonlandırma şeklidir.
Kürtajın çok nadiren kanama, enfeksiyon, adet gecikmesi, rahim delinmesi ve rahim içi zarda yapışıklık gibi riskleri bulunmaktadır.
Genel anestezi ile kürtajda hasta uyutularak kürtaj yapılır. Ancak bu sedasyon dediğimiz bir aneztezi şeklidir. Kişi derin bir uykuda değildir. Kürtaj sırasında işlemi hatırlamaz ve ağrı duymaz. Sedasyon anestezisi ile kürtaj, işlemin konforlu ve rahat bir şekilde yapılmasına olanak sunar.
Ancak uyutulmak istemeyen ve ağrı eşiği yüksek hastalarda lokal anestezi ile kürtaj da tercih edilebilir. Uygulanacak olan anestezi şekline doktor, hastadan aldığı bilgiler ve muayenesi sonucu ile karar verir.